Sosyològ Mireille Anglade pale kesyon dwa fanm ak pwoblèm fanm yo konn afwonte nan sosyete ayisyen an, sitou pou fanm ki soti nan klas defavorize yo. Fanm yo pa gen pouvwa politik, pwoteksyon anba lalwa, dwa ouvriye, ak dwa ekonomik pa rapò ak gason yo. Anglade mete aksan sou dwa fanm ki nan plasaj, travay domestik, vyolans seksyèl ak vyolans domestik, ak kesyon avòtman. Entèvyou J.J. Dominique.
3 avril 1986, fanm Pòtoprens te pran lari an foul pou selebre fen diktati Duvalier a. Lè sa, te gen anpil espwa ke tap gen yon vrè chanjman nan kondisyon fanm nan nivo ekonomik, sosyal, ak politik, epi ke tap gen yon lòt epòk pou dwa fanm. Nan 10yèm anivèse 3 avril la, Radio Haïti-Inter pale ak 2 militan feminis, Myriam Merlet (ansyen chèf ekip Ministè Kondisyon Feminin ak Dwa Fanm ak fondatris ENFOFANM, ki mouri nan tranblemantè 12 janvye 2010 la) ak Danièle Magloire (ki te nan CONAP ak ENFOFANM).
3 avril 1986, fanm Pòtoprens te pran lari an foul pou selebre fen diktati Duvalier a. Lè sa, te gen anpil espwa ke tap gen yon vrè chanjman nan kondisyon fanm nan nivo ekonomik, sosyal, ak politik, epi ke tap gen yon lòt epòk pou dwa fanm. Nan 10yèm anivèse 3 avril la, Radio Haïti-Inter pale ak 2 militan feminis, Myriam Merlet (ansyen chèf ekip Ministè Kondisyon Feminin ak Dwa Fanm ak fondatris ENFOFANM, ki mouri nan tranblemantè 12 janvye 2010 la) ak Danièle Magloire (ki te nan CONAP ak ENFOFANM).
Prezidant yon koperatif fanm nan Ferye pale sou eksperyans yo avèk kredi fanm Inter-American Institute for Cooperation on Agriculture (Enstiti Entè-Ameriken Koperasyon Agrikòl, oubyen IICA).
President of a women's cooperative in Ferrier describes their experience with women's credit programs by the Inter-American Institute for Cooperation on Agriculture (IICA).
Militan feminis Magalie Marcelin (fondatris Kay Fanm, yon òganizasyon dwa fanm ak sant ebèjman, ki mouri nan tranblemantè 12 janvyè 2010 la) ak Marie-Laurence Jocelyn Lassègue (ansyen Minis Kondisyon Feminin ak Dwa Fanm ak ansyen Minis Kilti) pale de vyolans sou fanm. Yo eksplike ke vyolans sou fanm se pa sèlman kadejak ak vyolans fizik: se yon bagay ki sistematik, ki gen rapò ak jan gason yo leve nan sosyete a, rapò ak pouvwa, ak strikti sistèm jistis ak tribinal an Ayiti.
Militan feminis Magalie Marcelin (fondatris Kay Fanm, yon òganizasyon dwa fanm ak sant ebèjman, ki mouri nan tranblemantè 12 janvyè 2010) ak Marie-Laurence Jocelyn Lassègue (ansyen Minis Kondisyon Feminin ak Dwa Fanm ak ansyen Minis Kilti) pale de vyolans sou fanm. Yo eksplike ke vyolans sou fanm se pa sèlman kadejak ak vyolans fizik: se yon bagay ki sistematik, ki gen rapò ak jan gason yo leve nan sosyete a, rapò pouvwa, ak strikti sistèm jistis ak tribinal an Ayiti.
Marie Carmel Austin, direktris jeneral Ministè Kondisyon Fanm, pale avèk Jean Dominique nan okazyon Jounen Entènasyonal Fanm (8 mas). Aprè li fin dekri fwa kiltirèl k ap mete aksan sou atizana fanm yo fè, Austin eksplike pwojè pou bay fanm peyizan nan Latibonit kredi agrikòl. Eksperyans yo fè deja montre jan li difisil asire patisipasyon fanm nan pwogram refòm agrè a, menm si pwodiksyon nasyonal sou do fanm yo, atanke kiltivatris ak ti machann.
Twa manm mouvman fanm ayisyen -- Myriam Merlet, Danièle Magloire, ak Yolette Jeanty -- dekri yon rankont yo sot fè avèk palmantè yo, kote yo defann dwa fanm epi plede kont lwa k ap maspinnen fanm (konsènan vyòl, dwa avòtman, pratik restavèk, ak adiltè). Medam yo te bije fè fas ak kèk atitid trè retwograd pa rapò avèk vyolans seksyèl (pa egzanp, gen gason ki kwè se pa vyòl si yon gason penetre yon fanm avèk yon objè ki pa yon peni -- si yo vyole l, pa egzanp, avèk yon boutèy oubyen yon zam).
Patrick Vilaire pale avèk J.J. Dominique sou dènye ekspozisyon li an, "La Servitude et un mémoire" ki trete pa sèlman kesyon esklavaj, men tou kesyon fado istwa ka reprezante, Vodou, frajilite moun, ak chay fanm oblije pote. Ekspozisyon an te reyalize nan Masèy, Lafrans, paske Masèy se te yon pò ki patisipe nan trèt esklav, kote bato negriye yo te mete vwal pou mennen afriken yo al Sendomeng.
This document is a draft of a book chapter written in 2003, for a series of books on women's human rights, the series was cancelled, so this chapter has never been published. The chapter should be useful for scholars and immigration advocates interested in gender-related violence in Haiti in general, and politically-motivated rape betweem 1991 and 1994 in particular.